Hoewel in een aantal Europese landen Maria Tenhemelopneming nog steeds als een zondag en daarmee vrije dag wordt gevierd, is dit Rooms-katholieke hoogfeest in Nederland al decennia lang gewoon een werkdag. Toen in 1967 de Nederlandse bisschoppen besloten om dit hoogfeest te vieren op de eerstvolgende zondag na 15 augustus, was er geen reden meer voor een vrije dag. Deze is helaas ook niet meer teruggekomen toen de Kerk Maria Tenhemelopneming weer op de dag zelf, dus op 15 augustus, ging vieren. Deze dag is nu wel een 'verplichte' feestdag voor katholieken. Ze hoeven geen zondagsrust te houden, maar er wordt wel van hen verwacht dat ze die dag deelnemen aan de Eucharistie. Het is maar even dat u weet hoe de Rooms-katholieke Kerk in Nederland er officieel over denkt. Wij, pastores van Parochie de Vier Evangelisten, hebben er in ieder geval voor gekozen om dit hoogfeest samen te vieren in een gemeenschappelijke eucharistieviering voor alle vier geloofsgemeenschappen van de parochie. En hoe toepasselijk is het om dan samen te komen in onze Onze Lieve Vrouw Hemelvaartkerk. Bij de naam van deze kerk moet ik in deze context nog wel een opmerking plaatsen. Bij Maria kunnen we in feite niet van ‘hemelvaart’ spreken, omdat zij, in tegenstelling tot haar zoon, niet op eigen kracht ten hemel is gevaren. Het is dus juister om over de tenhemelopneming van Maria te spreken. In de Bijbel lezen we niets over het sterven van Maria en hoe zij in de hemel werd opgenomen. Hoe komt het dan dat de Kerk de Tenhemelopneming van Maria viert?
In de vijfde eeuw kwam de Mariaverering in de Kerk sterk op gang doordat, tijdens het concilie van Efeze in 431, Maria de titel ‘Moeder van God’ toegewezen had gekregen. De eerste Maria- feesten, ‘Maria Boodschap’ en de ‘Opdracht in de tempel’ waren nog vooral op Christus gericht. Daarna ontstonden Mariafeesten die meer op het leven van Maria zelf georiënteerd waren, onder andere op haar geboorte en haar ontslaping.
De ontslaping van Maria werd gezien als een sluitstuk van Christus’ verlossingswerk, als de voltooiing van de verlossing van allen. In het Byzantijnse rijk werd als eerste aan de ontslaping van Maria een feestdag gewijd. In 582 stelde keizer Mauricius daar op 15 augustus het feest van 'Koimesis Theotokou' (Grieks voor ‘ontslaping van de Moeder Gods’) in. De Roomse Kerk nam in de zevende eeuw deze feestdag over. Aanvankelijk werd het feest ‘Dormitio Mariae’ (Latijn voor ‘ontslaping van Maria) genoemd. Onder invloed van apocriefe teksten en volkslegenden, kwam echter steeds meer het accent te liggen op de ten hemelopneming van Maria, met als gevolg dat vanaf de achtste eeuw het feest wordt aangeduid als ‘Assumptio Mariae’, Maria Tenhemelopneming.
Wat kunnen we anno 2022 nog met dit hoogfeest? Moeten we nu echt geloven dat Maria met lichaam en ziel door Christus, haar zoon, in de hemel is opgenomen? Ik kan natuurlijk moeilijk bepalen wat u wel of niet moet geloven. Ik weet ook niet of u wel eens iets over de apocriefe verhalen en legenden over Maria’s ontslaping hebt gehoord of gelezen, maar toen ik daar fragmenten van las, kreeg ik het idee dat ik een mooi sprookjesboek aan het lezen was. Wat er toen precies is gebeurd en hoe het mogelijk is dat een mens met lichaam en ziel in de hemel wordt opgenomen, dat kunnen we maar beter een mysterie laten. Voor mij duidt het hoogfeest van Maria Tenhemelopneming op de bijzondere en intieme band tussen Maria en Jezus.
Die was en is zo hecht dat daar de dood niet tussenkomt en hoe kan dat beter worden geduid dan dat Maria’s lichaam, na haar ontslaping, niet tot ontbinding overgaat, maar in de hemel wordt opgenomen.
Dit geloofsmysterie heeft voor mij een nauwe relatie met het Paasmysterie, de kern van ons geloof. De belofte die God heeft gedaan aan alle mensen van goede wil, dat door het lijden en sterven van Christus, de dood zou worden overwonnen en het eeuwig leven toegankelijk, is in Maria al vervuld. Als Moeder van ons allen wijst ze ons niet alleen de weg naar Christus, maar is ze zelf ons voorbeeld van hoe bij Hem te komen.
Hoewel de Oosters-Orthodoxe kerk gelooft dat alleen de ziel van Maria in de hemel is opgenomen, hecht ze zo’n belang aan dit hoogfeest dat er een veertiendaagse vastenperiode aan vooraf gaat en het feest acht dagen (een octaaf) wordt gevierd. Ziet u de overeenkomsten met Pasen? Bij ons lijkt dit hoogfeest wat op de achtergrond geraakt. Het hoeft niet zo uitgebreid gevierd te worden als bij de Oosters-Orthodoxen, maar misschien kunnen we toch de waarde van dit hoogfeest wat opvijzelen, te beginnen met deze dag samen te komen in een feestelijke eucharistieviering.
Wees welkom, maandag 15 augustus om 19.00 uur bij de geloofsgemeenschap Maria van Eik en Duinen.
Jos van Adrichem, diaken
Comments